Stowarzyszenie Pamięci Powstania Warszawskiego 1944

Filmy o Powstaniu Warszawskim

          Z przyjemnością informujemy, że w pierwszej połowie listopada 2006 r. został rozstrzygnięty konkurs na projekty scenariuszy filmów fabularnych i dokumentarnych o Powstaniu Warszawskim 1944 r.
          Konkurs ogłoszony został przez Polski Instytut Sztuki Filmowej, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Muzeum Powstania Warszawskiego.
          Na konkurs wpłynęły 62 scenariusze filmów fabularnych i 15 filmów dokumentarnych.

          W dziedzinie scenariusza na film fabularny o Powstaniu Warszawskim Jury w składzie: Jerzy Kawalerowicz, Janusz Morgenstern, Jan Ołdakowski i Tadeusz Sobolewski przyznało dwie równorzędne nagrody główne w wysokości 50.000 zł i wyróżnienie w wysokości 10.000 zł.

          nagroda główna za scenariusz "1944: Warszawa"
          autorzy Krzysztof Stecki i Tomasz Zatwarnicki

          nagroda główna za scenariusz "Ostatnia niedziela"
          autorzy Dariusz Gajewski i Przemysław Nowakowski

          wyróżnienie za scenariusz "1944 Odyseja"
          autor Jarosław Wójcik

          W dziedzinie projektu filmu dokumentalnego na temat "Powstanie Warszawskie w oczach młodych Polaków" Jury w składzie: Jacek Bławut, Andrzej Jurga, Dariusz Gawin, Tadeusz Lubelski i Andrzej Kunert przyznało nagrodę główną w wysokości 25.000 zł i dwa wyróżnienia w wysokości 5.000 zł.

          nagroda główna za projekt filmu "Tacy jak my"
          autorzy autorzy Katarzyna Ostrowska i Tomasz Żylski

          wyróżnienie za projekt filmu "Syn polskiej Niobe"
          autor Romuald Karaś

          wyróżnienie za projekt filmu "Kukiełki pod barykadą"
          autor Krzysztof Żurowski

          Jednym ze zdobywców nagrody głównej za scenariusz jest Tomasz Zatwarnicki, znany internautom jako "Whatfor", autor doskonałej strony internetowej poświęconej tematyce Powstania Warszawskiego 1944, zaprzyjaźniony od dawna z naszą witryną internetową - gratulujemy.
          Mamy nadzieję, że w niedługim czasie zobaczymy na ekranach filmy stworzone na podstawie nagrodzonych scenariuszy i projektów.
          Pomoc w realizacji przedsięwzięcia zadeklarował wiceminister kultury Jarosław Sellin oraz minister obrony narodowej Radosław Sikorski. Urząd Miasta Warszawy ma przeznaczyć na ten cel 6 mln. zł.

Streszczenia projektów scenariuszy.

Fabuła

"1944: Warszawa"
"1944: Warszawa" to scenariusz wielkiego fresku filmowego, od dnia poprzedzającego wybuch Powstania aż do ostatnich minut walki. Osią scenariuszową filmu są losy kilkunastu, czy wręcz kilkudziesięciu bohaterów, których losy splotły się podczas 63 dni warszawskiej walki. Jest wśród nich mały powstaniec, który ginie feralnego 13 sierpnia na Starówce, są powstańcy Jurcyś i Sławka, którzy biorą ślub powstańczy, by 10 minut później biec na front, są właściciele bimbrowni, która zmienia się w fabrykę koktajli benzynowych, jest młodziutka łączniczka Basia, ale i jej siostra, volksdeutschka zakochana w niemieckim lotniku. Jest też wreszcie żołnierz Waffen SS skierowany do walki z powstańcami i ludnością cywilną. To właśnie historia niemieckiego żołnierza Johanna, który nigdy nie pogodził się z masowym mordem na Warszawiakach i kompletną destrukcją miasta, spaja setki epizodów powstańczych współczesną klamrą.
Scenariusz "1944: Warszawa" w nowoczesnej, dynamicznej formie filmowej, ogarnia wszystkie najważniejsze epizody Powstania. Wielkie sceny walk - takich jak na Przyczółku Czerniakowskim czy na Starówce, przeplatają się z kameralnymi dramatami ludzi, których los na zawsze określiło lato 1944 roku.
"Ostatnia niedziela"
Akcja filmu rozgrywa się jednego dnia podczas Powstania Warszawskiego, w niedzielę 13 sierpnia 1944. W tym jednym z najtragiczniejszych dni Powstania splatają się drogi powstańca o pseudonimie "Romeo" i łączniczki "Akme". Spotykają się, gdy jednocześnie opuszczają kościół w trakcie ślubu kolegów i wzięci zostają za świeżo upieczone wojenne małżeństwo. Życzenia szczęścia na nowej drodze życia składają im przechodnie, redaktorzy biuletynu powstańczego i kronik filmowych. Akme i Romeo podejmują tę dziwną grę, w dramatycznej rzeczywistości Powstania odnajdując piękno uczuć i siłę wyobraźni, która pomaga przetrwać tragiczne chwile.
Romeo i Akme przechodzą przez ogarniętą walkami Warszawę, na swej drodze spotykając wielu przypadkowych bohaterów: żołnierzy, cywilów, dzieci, niemieckich żołnierzy.
Kroki ich wszystkich skrzyżują się na ulicy Kilińskiego, gdzie rozegra się jeden z najkrwawszych epizodów Powstania. Starówką wstrząsa eksplozja tankietki - pułapki...
"1944 Odyseja"
Scenariusz, który otrzymał wyróżnienie w konkursie na film o Powstaniu Warszawskim, z nietypowej perspektywy przedstawia wydarzenia i miejsca związane z tym wielkim wydarzeniem historycznym. Bohaterem opowieści jest powstaniec, który porzuca walkę, by dotrzeć przez ogarniętą walkami stolicę do ukochanej żony. Powstańczy Odyseusz pokonuje nierealną na pozór drogę z Woli, poprzez Starówkę, Śródmieście, aż na Mokotów. Powstanie ogląda z perspektywy zrujnowanych ulic, piwnic w zniszczonych kamienicach i kanałów. Obserwuje cierpienie i lęk zwykłych ludzi. W wielodniowej tułaczce Jerzemu towarzyszy niezwykły nowy przyjaciel: mały Franek, który marzy o roznoszeniu listów i czapce listonosza. Razem z Jerzym zostają powstańczymi listonoszami, donosząc - lub nie - listy od członków rozrzuconych po mieście rodzin.
Jerzy to postać niejednoznaczna, swoisty "antybohater", który przypomina nieco narratora "Pamiętnika z Powstania Warszawskiego" Mirona Białoszewskiego. "1944. Odyseja" to jednak przede wszystkim niezwykle wzruszająca opowieść o sile przyjaźni i miłości, które nadają sens działaniom ludzi rzuconych w piekło wojny.

Dokument

"Tacy jak my"
          Wywiady z pięcioma wolontariuszami, pracującymi w Muzeum Powstania Warszawskiego, osobami w różnym wieku, o różnych zainteresowaniach. Zadawano im następujące pytania: W jaki sposób rozpoczęli swoją przygodę z wolontariatem? Z czym kojarzyło się im Powstanie Warszawskie zanim znaleźli się w Muzeum? W jaki sposób ta praca na nich wpłynęła? Kim są dla nich Powstańcy i co o nich myślą? Czym jest dla nich patriotyzm?
Kinga przygotowywała na maturę prezentację na temat Powstania, dziś oprowadza wycieczki po Muzeum. Jacek, student SGH, postanowił w którymś momencie zrobić coś wzniosłego. Tomek o Powstaniu wiedział wcześniej niewiele. Przeprowadzając wywiady z kombatantami nie tylko pogłębił wiedzę na temat ich wojennych losów, ale też dowiedział się więcej o sobie samym. Michał i Kamil poznali się na muzealnym czacie. Od początku istnienia muzeum śledzili jego losy. Bardzo podoba się im wykorzystywanie multimedialnych technik w przekazywaniu wiedzy o przeszłości.
W scenariuszu wykorzystane również zostały fragmenty wywiadów z Powstańcami - autorzy chcą, aby wypowiedzi uczestników Powstania mówiły o łączności pokoleń, o tym jak w gruncie rzeczy niewiele dzieli współczesnego młodego Polaka z pokoleniem jego dziadków.
"Syn Polskiej Niobe"
          Bohaterką filmu jest Wanda Felicja Lurie, Polska Niobe, jej syn Mścisław i jej wnuczka Monika. Dramat Wandy Lurie przerasta mityczną historię greckiej Niobe, która po stracie swoich dzieci z bólu przemieniła się w skałę. Będąc w dziewiątym miesiącu ciąży, przeżyła zbiorową egzekucję, w której zginęło 7200 osób. Straciła czworo dzieci: troje w egzekucji, jedno wcześniej.
"Podeszłam wraz z trojgiem dzieci do miejsca egzekucji - wspominała po latach - trzymając prawą ręką dwie rączki młodszych dzieci, lewą rączkę starszego. Dzieci szły płacząc. Starszy, widząc zamordowanych, krzyczał, że nas zabiją. W pewnym momencie oprawca stojący za nami strzelił mojemu synkowi w tył głowy. Następne pociski ugodziły młodsze dzieci, a potem strzelano do mnie." Nie straciła przytomności. Po trzech dniach, będąc ciężko ranna, wygrzebała się spod zwału trupów, by podjąć walkę o życie poruszającego się w jej łonie dziecka. Walkę zakończoną urodzeniem syna, któremu nadała imię Mścisław.
Syn Polskiej Niobe, doktor chemii, już po jej śmierci toczy batalię o zachowanie pamięci Matki. Mścisław jest postacią szekspirowską. Wszystko się w nim kłębi, nawarstwia, eksploduje. Z jednej strony człowiek niezwykle praktyczny, zapalony działacz społeczny, z drugiej ociera się o obłęd i szaleństwo. Jego obsesją jest, że Matka nie dostała Pokojowej Nagrody Nobla. Chce rozpocząć jej proces beatyfikacyjny. Powstanie Warszawskie wciąż w nim trwa. Jego psychika naznaczona jest piętnem wojny i okupacji.
Odmienną pozycję zajmuje Monika Lurie, wnuczka Polskiej Niobe. Jest normalną młodą dziewczyną, ma wszechstronne zainteresowania, ale historii unika jak ognia. Instynkt nakazuje jej trzymać bezpieczny dystans. Mimo to na pytanie, czy wzięłaby udział w Powstaniu, odpowiedziała: tak.
"Kukiełki pod Barykadą"
          "Kukiełki pod Barykadą" to nazwa powstańczego teatrzyku kukiełkowego z Powiśla. Krystyna Berwińska i Zofia Rendzner wpadły na pomysł zrobienia teatrzyku w pierwszym tygodniu Powstania Warszawskiego. Zofia uszyła ze szmatek lalki, Krystyna napisała tekst prościutkiej szopki w dwa dni na kolanie. Dołączyli do nich inni. Pomagał im sam Jan Brzechwa.
Ich spektakle miały ogromne powodzenie, szczególnie wśród widowni dziecięcej. "Biedny teatrzyk sprawił, że udręczeni nad siły ludzie mogli choć na krótko zapomnieć o złym losie i śmiać się głośno." - pisała w swoim pamiętniku Zofia Rendzner. Grali w piwnicach, bramach, kantynach dla żołnierzy AK. Czasami musieli przerywać spektakl z powodu nalotu, rozkazu lub w sytuacji, kiedy śmiech zaczynał być niestosowny. "Wydawało nam się, że kiedy lecą bomby na głowę, nie wypada bawić ludzi kukiełkami."
W filmie, który wg autora może iść w kierunku paradokumentu, przeplatać się mają sceny czysto dokumentalne, rekonstruowane i fabularne: wypowiedzi żyjących autorów i aktorów teatrzyku - z odgrywanym współcześnie spektaklem "Blok z Powiśla", kroniki filmowe i fotografie z Powstania - ze scenami rekonstruowanymi, odgrywanymi przez współczesnych aktorów.