autorzy wystawy: Janina Mańkowska i Jerzy Janowski

          Autorami wystawy byli Jerzy Janowski i Janina Mańkowska z Janowskich - rodzeństwo, które jako dzieci przeżyło niemiecki atak na Warszawę w 1939 r., okupację oraz Rzeź Woli w sierpniu 1944 r.

          W organizacji wystawy uczestniczył ks. Marek Mętrak, proboszcz parafii św. Wawrzyńca oraz Urząd Dzielnicy Wola. Patronat nad wystawą objął Burmistrz Dzielnicy Wola.

          Była to pierwsza od 64 lat ekspozycja poświęcona masakrze ludności Woli w czasie Powstania Warszawskiego. Dom po domu, ulica po ulicy byli mordowani mężczyźni, kobiety, maleńkie dzieci, kobiety w ciąży, chorzy i ułomni. Dla nikogo nie było litości. Po egzekucji mordercy podpali opustoszałe domy. W ciągu kilku sierpniowych dni Niemcy wymordowali 50 tys. bezbronnych mieszkańców dzielnicy, dwukrotnie więcej niż wynosiła liczba ofiar zbrodni katyńskiej.

          Wystawa, przerywająca trwającą od ponad sześćdziesiąt lat ciszę składa się z trzech części: napaści Niemiec na Polskę w 1939 r., okupacji niemieckiej w Warszawie ze szczególnym uwzględnieniem Woli oraz Powstania Warszawskiego 1944 z bezprecedensową masową eksterminacją cywilnej ludności dzielnicy Wola.

          Na wystawie znalazły się starannie dobrane dokumenty: niemieckie odezwy i rozkazy, mapy, zdjęcia zbrodni hitlerowskich, zeznania świadków Rzezi Woli, zdjęcia z miejsc martyrologii Woli.

          Wybór miejsca wystawy nie był przypadkowy. Kościół św. Wawrzyńca jest silnie związany z historią Woli. Tuż obok znajdowało się Pole Elekcyjne, gdzie wybierano królów Rzeczpospolitej. Kościół położony jest na terenie Reduty 56 stanowiącej część Tarczy Wolskiej broniącej stolicy przed wrogiem atakującym Warszawę od zachodu. Tu żołnierze polscy bronili ojczyzny przed Szwedami, w czasie Insurekcji Kościuszkowskiej, w Powstaniu Listopadowym a potem w Powstaniu Styczniowym. Broniąc Reduty 56 w czasie Powstania Listopadowego poległ tu gen. Józef Sowiński.

kościół św. Wawrzyńca

historia Reduty 56

mogiła żołnierzy z 1831 r.

płyta poświęcona gen. J. Sowińskiemu

          Również tu w 1939 r. skutecznie zatrzymał atak niemiecki por. Zdzisław Pacak. W czasie Powstania Warszawskiego 1944 został w tym kościele zamordowany przez Niemców ks. kpt. Mieczysław Krygier, proboszcz parafii św. Wawrzyńca i kapelan Armii Krajowej.

płyta poświęcona obrońcom Reduty 56 w 1939 r.

mogiła żołnierzy z 1939 r.

pomnik poświęcony zestrzelonym lotnikom RAF

mogiła zamordowanych powstańców i mieszkańców Woli w 1944 r.

pomnik Rzezi Woli w 1944 r.

          Inaugurację wystawy poprzedziła Msza św. W kościele św. Wawrzyńca celebrowana przez ks. biskupa Piotra Jareckiego w 1750 rocznicę męczeństwa św. Wawrzyńca oraz 64 rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego. Msza odprawiona była w intencji poległych powstańców i mieszkańców pomordowanych w Rzezi Woli. W mszy uczestniczyli księża różnych wyznań z wolskich parafii oraz liczni mieszkańcy Warszawy.

          Po zakończeniu Mszy św. zgromadzeni w kościele odśpiewali "Warszawiankę" i "Pałacyk Michla".

          Następnie nastąpiło oficjalne otwarcie wystawy z udziałem zaproszonych gości i licznych mieszkańców Warszawy.

do Księgi Pamięci wpisuje się ks. bp Piotr Jarecki

Napaść Niemiec na Polskę w 1939 r.

Okupacja

Powstanie 1944

Rzeź Woli

Wywiady, rozmowy, spotkania

Prezes Stowarzyszenia Przyjaciół Woli Jan Boerner

Karol Mórawski w rozmowie z Jerzym Janowskim

wnuk Bronisława Ruchowskiego ps. "Bratek" w rozmowie z Jerzym Janowskim

rozmawiają: Jan Berger historyk publicysta, Karol Mórawski historyk publicysta, Janina Mańkowska współautorka wystawy

przewodniczki warszawskie: E. Lendzion i M. Puternicka, A. Bogucka Prezes Stow. Wspólnota Polska i J. Janowski współautor wystawy

przedstawiciele Urzędu Dzielnicy Wola: p. Nowacki, p. Anna Fiszer-Nowacka, p. Hanna Kurnatowska

wywiad z dr Mścisławem Lurie, synem Polskiej Niobe

pp. Maria i Mścisław Lurie oraz pp. Elżbieta i Andrzej Litwakowie

Irena Świątkowska i Krzysztof Kopf syn Stanisława Kopfa

malarka Hanna Czarnota-Czarny z Janiną Mańkowską

siostra malarki Wanda z Jerzym Janowskim

          Ekspozycję można było oglądać do 2 października 2008, a więc rocznicy kapitulacji powstania.

Zamknięcie wystawy

dr Mścisław Lurie z córką Moniką

Księga Pamięci

          W czasie trwania ekspozycję obejrzało bardzo wielu mieszkańców Warszawy oraz innych polskich miejscowości. Odwiedzili ją również goście zagraniczni.

          Wystawa "Wola oskarża 1939-1944 r." stała się inspiracją do stworzenia na stronie SPPW 1944 materiału poświęconego historii Woli.