Powstanie Warszawskie

         W dniu wybuchu Powstania w godzinach przedpołudniowych moje mieszkanie odwiedził łącznik. Nie zastawszy mnie w domu powiedział, że wróci po moim powrocie z pracy. Wracając do domu ulicą Oboźną usłyszałem kanonadę z broni maszynowej. Na niektórych placówkach rozpoczęto już działania powstańcze. Łącznik z Szarych Szeregów nie pojawił się powtórnie, a ja zostałem pozbawiony możliwości udziału w rozpoczętych działaniach powstańczych w gronie harcerzy. Nie mając kontaktu ze swoim zastępem szukałem na własną rękę możliwości włączenia się do akcji przeciwko okupantowi.
         W dniu 2 sierpnia dzięki pomocy kolegi konspiracyjnego Anatoliusza Gołębiowskiego ps. "Toni" skontaktowałem się z dowódcą 1142 plutonu 4 kompanii VIII Zgrupowania AK na Powiślu ppor. Alfredem Stawierskim ps. "Miotacz". Jeszcze tego samego dnia zostałem włączony w skład tego plutonu i zacząłem pełnić obowiązki w stopniu strzelca. Do moich zadań w pierwszej połowie sierpnia 1944 r. należało: praca przy przekopie pod ul. Karową, służba obserwacyjna w budynku siedziby plutonu (róg ul. Topiel i Oboźnej) polegająca na obserwacji terenu Uniwersytetu między jego zabudowaniami a ul. Browarną i składaniu meldunków o działalności jednostek wroga oraz meldowanie o liczbie nalotów i samolotów bombardujących Stare Miasto, służba obserwacyjna na placówkach powstańczych przy ul. Browarnej 4 i 12, transportowanie zaopatrzenia dla 4 kompanii z magazynów przy ul. Hożej, dostarczanie meldunków do siedziby dowództwa 4 kompanii (dowódca kpt. Marian Malinowski ps. "Pobóg").
         W drugiej połowie sierpnia zostałem odkomenderowany do dyspozycji oficera operacyjnego 1142 plutonu por. Henryka Walczaka ps. "Wilk", wówczas stacjonowałem na placówce przy ul. Cichej róg Zajęczej. Do moich obowiązków w tym okresie należało: pełnienie służby wartowniczej w siedzibie dowódcy 4 kompanii (ul. Topiel 2/4), pełnienie służby obserwacyjnej na barykadach przy ul. Topiel róg Zajęczej i Tamka róg Cichej, a także na placówce przy ul. Dobrej 1/3 (obserwowanie wiaduktu kolejowego linii średnicowej i wiaduktu mostu Poniatowskiego) oraz pilnowanie jeńców niemieckich odgruzowujących dolny odcinek ul. Tamka.
         Jak wyglądał mój zwykły powstańczy dzień? Opiszę jeden z dni, w którym zajmowałem się transportowaniem zaopatrzenia dla 4 kompanii.
         Dyżurny budzi nas dziś o piątej rano z rozkazem zameldowania się u dowódcy por. Alfreda Stawierskiego ps. "Miotacz" za pół godziny. Narzekamy - że też porucznik nie pośpi dłużej, bo nam też przydałby się dłuższy sen. Stajemy o wyznaczonej godzinie przed dowódcą. Jest nas dwunastu, a z mojej drużyny trzech: Staszek Gościcki ps. "Gunio", Tolek Gołębiowski ps. "Toni" i ja, ps. "Karol". Pada komenda "baczność!", dowódca odczytuje rozkaz: udajecie się na ul. Hożą, do zakładów mleczarskich "Społem", gdzie mieści się magazyn żywnościowy. Tam pobieracie zaopatrzenie, każdy otrzyma worek-plecak, w który załadujecie po kilkanaście kilogramów produktów: cukier, kaszę, mąkę, i dodaje z humorem: w razie uszkodzenia worka zatkajcie dziurę własnym palcem, aby nie uronić ani grama z niesionego towaru. Jest to przecież zaopatrzenie dla was i waszych kolegów walczących na Powiślu.
         Resztki snu pryskają - ale frajda, przechodzimy na drugą stronę al. Jerozolimskich (w czasie Powstania nazywanych alejami Sikorskiego) jedynym przejściem łączącym północną i południową część miasta! Taka wyprawa stanowi dla nas element przygody po monotonnych codziennych dyżurach na placówkach rozmieszczonych wzdłuż ul. Browarnej i jeszcze bardziej nużącej służbie wartowniczej. Po jakimś czasie dochodzimy do domu przy al. Jerozolimskich 22 (według ówczesnej numeracji). Podwórko domu stanowi swoistą poczekalnię, w której kłębi się tłum ludzi. Żołnierze kierowani są do przejścia poza kolejnością. Wchodzimy do bramy stanowiącej bezpośredni odcinek przylegający do przejścia w poprzek ulicy.
         Przed nami jeszcze kilkunastu powstańców z innych ugrupowań. Czekamy, nagle rozlega się świdrujący w uszach gwizd i tuż po nim wybuch granatu moździerzowego. Powstaje potworny tumult, krzyki, jęki i krwawa "jatka". Wybuch nastąpił tuż przed wejściem z podwórka do bramy. Zbita gromada ludzka zasłoniła swymi ciałami nasza grupę, ta żywa tarcza stanowi teraz bezład rannych i zabitych ludzi. Prawie tuż obok mnie dziewczyna z rozerwaną odłamkiem krtanią, krwiste bąble oddechu pękają z ziejącej rany. Jej przerażony i błagalny wzrok - to obraz, którego nigdy nie wymażę z mojej pamięci. Ktoś woła lekarza, inny głośno wzywa pomocy boskiej, wydaje się jednak, że w tych warunkach wszelka pomoc jest beznadziejna. "Gunio", warszawski łobuziak, który niejednemu rozkwasił nos, nie wytrzymuje napięcia - chwytają go gwałtowne torsje. Na widok tej masakry mnie też mdli i robi się ciemno przed oczami. "Przechodzić, szybko, szybko!" - pada komenda. Przebiegamy mocno pochyleni przez niską barykadę, w którą ze świstem uderzają pociski z kaemu. Już po drugiej stronie gwałtowne bicie serca powraca do normy. Szczęśliwie żaden z nas nie został ranny.
         Między domami, podwórkami, przez dziury przebite w piwnicach, docieramy wreszcie do magazynów żywnościowych. Tam każdy z nas dostaje swój ładunek, ja dźwigam słodki ciężar - 17 kg cukru. Droga powrotna z ciężkim plecako-workiem stanowi nie lada problem. Często, aby przejść przez wąskie przekopy i dziury w murze, trzeba było zdjąć worek i nieść go przytulonego do piersi. Powrotne przejście przez al. Jerozolimskie staje się znowu koszmarem. W bramie i na podwórku zaschnięte kałuże krwi.
         Okazało się, że nie był to jedyny wybuch, który przeżyliśmy, kolejne zbierały dalsze żniwo śmierci. Nastrój naszej gromadki minorowy, pełen bólu i zwątpienia, droga powrotna to droga przez mękę fizyczną i psychiczną. Niesione wory niemiłosiernie uciskają ramiona. Zapada wieczór, kiedy zbliżamy się do naszej placówki przy ul. Oboźnej róg Topiel. Zmęczeni pozbywamy się ciężaru. Krótkie słowa podziękowania od dowódcy. Przede mną cztery godziny odpoczynku i snu, a potem nocny dyżur obserwacyjny na najwyższym piętrze budynku obszaru uniwersytetu i przyległych terenów. Tak skończył się zwykły powstańczy dzień, a rozpoczęła się zwykła powstańcza noc.
         W dniu 27 sierpnia 1944 r. w zbombardowanym kościele św. Teresy od Dzieciątka Jezus przy ul. Tamka zginęła moja 62-letnia babcia Józefa Michalak. Jej śmierć odbiła się wyraźnie na zdrowiu mojej mamy, przebywającej wówczas w gmachu Elektrowni Miejskiej po drugiej stronie ulicy. W sytuacji zagrożenia życia mamy i konieczności opieki nad nią, zwróciłem się do dowódcy z prośbą o udzielenie mi urlopu. Zgodę taką uzyskałem wraz z informacją, że mój macierzysty pluton będzie wkrótce przedzierał się do Śródmieścia i tam mam szukać dalszego kontaktu. W dniu 5 września, w czasie silnych nalotów nieprzyjaciela, podczas przechodzenia przez ulicę Dobrą w kierunku ul. Solec, mama moja została ranna, co uniemożliwiło mi powrót do mojego plutonu. W tym czasie mój ojciec Stanisław Kluge ps. "Stasio", dowódca 4 plutonu "Baszty" walczył na Mokotowie.