Bataliony "Gustaw", "Harnaś", "Antoni"

Opis:

         Batalion "Gustaw" powstał na początku okupacji na bazie Narodowej Organizacji Wojskowej. W 1942 r. w ramach akcji scaleniowej wszedł w skład Armii Krajowej.
         Zawiązki batalionu "Antoni" stanowiła żoliborska młodzież harcerska z Gimnazjum im. ks. J. Poniatowskiego, z którego również rekrutowali się żołnierze "Baszty".

Składy batalionów 1 sierpnia 1944 były następujące.

Batalion "Gustaw":
- kompania "Genowefa",
- kompania "Grażyna",
- kompania "Gertruda",
- kompania "Harcerska",
- oddział szturmowy OS "Janusz",
- służby.

Dowódca kpt. Ludwik Gawrych "Gustaw".


Batalion harcerski "Antoni":
- kompania "Alicja",
- kompania "Aniela",
- kompania "Anna",
- oddział specjalny OS "Juliusz".

Dowódca mjr Zygmunt Brockhusen "Antoni".


         Na początku sierpnia batalion "Antoni" walczył na Woli w rejonie cmentarzy oraz ul. Młynarskiej, Obozowej, Długosza, Tyszkiewicza, Płockiej. W krwawych walkach został praktycznie rozbity.
         Batalion "Gustaw" walczył w rejonie ul. Senatorskiej. Począwszy od 7 sierpnia oddziały przesunęły się do rejonu Starego Miasta. Nastąpiła reorganizacja oddziałów. Batalion "Antoni" przestał istnieć. Resztki kompanii "Anna", "Aniela", "Gertruda", "Harcerska" i OS "Juliusz" weszły w skład "Gustawa" walczącego na Starym Mieście.
         Kompanie "Genowefa", "Grażyna", OS "Janusz" utworzyły batalion "Harnaś" walczący w Śródmieściu Północnym pod dowództwem por./kpt. Mariana Krawczyka "Harnasia".
         Na Starym Mieście batalion "Gustaw" bronił Placu Zamkowego od Miodowej do Świętojańskiej, brał udział w walkach na ul. Daniłowiczowskiej, Bugaj, Rybaki, Mostowej, Bielańskiej, Rynku Starego Miasta, w katedrze św. Jana. W walkach stracił około 50% swego stanu. 20 ciężko rannych powstańców pozostałych w polowym szpitalu na ul Długiej zostało zamordowanych przez Niemców po ewakuacji Starego Miasta.
         W tym czasie "Harnaś" prowadził skuteczne walki w rejonie Nowego Światu, Mazowieckiej, Świętokrzyskiej. Po przybyciu resztek "Gustawa" do Śródmieścia bataliony połączyły się pod dowództwem "Gustawa". Kpt. "Harnaś" poległ 3 września. Batalion "Gustaw"-"Harnaś" utrzymał swoje stanowiska do końca Powstania. Oddziały AK/NOW wchodząc do akcji liczyły około 750 ludzi. Poległo około 400 żołnierzy i co najmniej 50 kobiet - sanitariuszek i łączniczek.


Opis odznaki:

         Wydłużona "kotwica", w dolnej części prostokątna tarcza z białą i czerwoną emalią oraz literami AK. Pod tarczą podłużna obrzeżona tabliczka z napisem GUSTAW - HARNAŚ.
Srebro, wymiary 21x23,6 mm.



Bardziej szczegółowy opis historii batalionu "Gustaw" znajduje się na stronie Wikipedii.

redakcja: Maciej Janaszek-Seydlitz

opracowanie graficzne: Joanna Janaszek-Seydlitz