Nie zapomnij o Woli

          Dwie warszawskie dzielnice będące niejako tarczami broniącymi miasta od wschodu i zachodu zostały ciężko doświadczone na przestrzeni wieków.
          W listopadzie 1794 r. w czasie insurekcji kościuszkowskiej wojska rosyjskie pod dowództwem gen. Suworowa zaatakowały od wschodu Warszawę. Dzielnica Praga będąca wschodnią rubieżą stolicy nie wytrzymała gwałtownego naporu carskiej armii. Po zajęciu wschodniej części miasta leżącej na prawym brzegu Wisły rosyjscy sołdaci dopuścili się licznych gwałtów. W ciągu kilku godzin wymordowano ok. 20 tys. cywilnej ludności Pragi. Historycy nazwali to wydarzenie "Rzezią Pragi".

Rzeź Pragi (obraz A. Orłowskiego)

          150 lat później w sierpniu 1944 r. historia się powtórzyła na drugim krańcu miasta. W pierwszych dniach Powstania Warszawskiego wojska niemieckie gwałtownie uderzyły na Wolę będącą zachodnią tarczą Warszawy. Słabo uzbrojeni powstańcy nie byli w stanie powstrzymać nieprzyjaciela dysponującego bronią pancerną, artylerią i lotnictwem. Na zajętym przez Niemców terenie rozpoczęła się bezprzykładna rzeź mieszkańców Woli. W ciągu kilku dni zbrodniarze spod znaku swastyki wymordowali ok. 50 tys. mieszkańców dzielnicy, mężczyzn, kobiet i dzieci.

bezbronni mieszkańcy stolicy zamordowani przez Niemców

          Specjalne ekipy zacierające ślady zbrodni (Verbrennunskommando) paliły zabitych na stosach. Spacyfikowaną dzielnicę spalono. Akcja miała sterroryzować obrońców pozostałej części Warszawy i doprowadzić do natychmiastowego załamania się powstania. Zamierzenia te nie sprawdziły się. Walka Warszawy trwała do 2 października 1944 r.

          Ta niewyobrażalna zbrodnia nie może ulec zapomnieniu. Pamięć o rzezi Woli i cierpieniu jej mieszkańców nie może utonąć w morzu niepamięci i zobojętnienia.


           Historia Woli do 1 września 1939 r.

           Obrona Woli we wrześniu 1939 r.

           Wola w czasie okupacji

           Powstanie 1944 na Woli

           Rzeź Woli

           Kaci Woli

           Wystawa "Wola oskarża"



          Przy tworzeniu niniejszego tematu wykorzystano materiały zawarte w n/w publikacjach:

- 1859 dni Warszawy - W. Bartoszewski,
- Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939-1944 - T. Strzembosz,
- Barykady Powstania Warszawskiego 1944 - R. Średniawa-Szypiowski,
- Dni Powstania - S. Kopf,
- Dzieje Woli - J. Kazimierski,
- Historia Polski 1914-2004 - W. Roszkowski,
- Historia Woli - red. K. Mórawski,
- "Kedyw" Okręgu Warszawskiego Armii Krajowej w latach 1943-1944 - H. Witkowski,
- Korzenia miasta t. V - J. Kasprzycki,
- Ludność cywilna w Powstaniu Warszawskim cz. 1 - red. Cz. Madajczyk,
- Podziemne zbrojownie polskie 1939-1944 r. - K. Satora,
- Polska była pierwsza - A. K. Kunert,
- Powstanie '44 - N. Davies,
- Powstanie Warszawskie - W. Bartoszewski,
- Przewodnik po dzielnicy Wola - M. Puternicka,
- Reduta 56 - Z. Pacak-Kuźmirski,
- Straty Warszawy 1939-1945 Raport,
- Verbrennungskommando Warschau - T. Klimaszewski,
- Warszawa w latach 1944-1949 - J. Górski,
- Wielka Encyklopedia Powstania Warszawskiego,
- Wola warszawskie Termopile 1944 - K. Mórawski, K. Oktabiński, L. Świerczak,
- Zbrodnia niemiecka w Warszawie w 1944 r. - E. Serwański, T. Trawińska,
- Zbrodnie okupanta hitlerowskiego na ludności cywilnej w czasie Powstania Warszawskiego 1944 - opr. Sz Datner, K. Leszczyński,
- Z niedalekiej przeszłości warszawskiej Woli - K. Mórawski,